Forum Modelarskie

Historia

TKS był ulepszoną wersją czołgu TK-3. Został skonstruowany w Biurze Studiów PZInż. przez zespół pod kierunkiem inż. Edwarda Habicha. Główną zmianą było modernizacja kształtu przedniej części kadłuba, wymiana silnika oraz dodanie peryskopu dla dowódcy. Produkcja seryjna ruszyła w 1934. Wyprodukowano łącznie 196 egzemplarzy. Ponieważ uzbrojenie czołgu TKS uznano za niewystarczające 23 TKS-y zostały w 1939 przezbrojone w polski nkm wz. 38FK kal. 20 mm.

Na podwoziu czołgu TKS powstał ciągnik artyleryjski C2P. TKS były produkowane w Czechowicach pod Warszawą (obecnie Warszawa-Ursus), w fabryce Ursus, należącej do PZInż..

Służba

W kampanii wrześniowej 1939 w czołgi TKS były uzbrojone pancerne jednostki rozpoznawcze przydzielane do brygad kawalerii i dywizji piechoty, a także samodzielne kompanie czołgów rozpoznawczych. W sumie we wrześniu ok. 400 sztuk tego typu broni brało udział w kampanii wrześniowej. Następujące oddziały pancerne i motorowe Armii polskiej dysponowały różnymi wersjami tankietek TKS[1]:

* 21 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 31 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 32 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 33 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 51 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 61 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 62 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 71 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 81 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 91 Dywizjon Pancerny – 13 tankietek TKS
* 11 Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TKS (w tym 4 szt. z działkiem 20 mm)
* 31 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TKS
* 32 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TKS
* 41 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 42 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 51 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 52 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 61 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TKS
* 62 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TKS
* 63 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TKS
* 71 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 72 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 81 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 82 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 91 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 92 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3
* 101 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – 13 tankietek TK-3 (w tym 4 szt. z działkiem 20 mm)
* Szwadron Czołgów Rozpoznawczych 10 Brygady Kawalerii – 13 tankietek TKF (w tym 4 szt. z działkiem 20 mm)
* Szwadron Czołgów Rozpoznawczych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej – 13 tankietek TKS (w tym 4 szt. z działkiem 20 mm)
* Kompania Czołgów Rozpoznawczych Dowództwa Obrony Warszawy – 11 tankietek TK-3

Zdobyte przez Niemców egzemplarze zostały przebudowane na ciągniki artyleryjskie lub sprzedane do Chorwacji, gdzie używała ich Redarstevna Straža.

Warianty tankietek TKS

* TK (TK-3) – od 1931 zbudowano ich około 280 szt.
* TKF – tankietki TK z silnikiem (34 kW) zbudowano 18 szt.
* TKS – od 1933 zbudowano 260 szt.
* TKS z działkiem 20 mm – ok. 24 TKSy uzbrojono przed 1939
* C2P – nieuzbrojony lekki ciągnik artyleryjski- zbudowano ok. 200 szt.

Modele eksperymentalne:

* TK-1, TK-2 – pierwsze prototypy
* TKD – 4 szt. uzbrojone w działo kalibru 47 mm gun
* TKW – 1 szt.
* TK-3 z działem 20 mm – 1 prototyp
* TKS-D - z działkiem 37 mm Bofors – 2 szt.

Muzealne TKS

W 2003 roku do Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej w Warszawie trafił eksponat ze Szwecji. Była to własność osoby prywatnej, gdzie był używany jako ciągnik (opisano to np. w "Polsce Zbrojnej"). Pojazd był częściowo zdekompletowany i górny pancerz musiał zostać zrekonstruowany. Obecnie brak niektórych elementów wyposażenia wnętrza. W roku 2009 na Pikniku Naukowym publicznie zaprezentowano inny egzemplarz TKS, z nieco odmiennym układem płyt górnego pancerza, niż prezentowany na zdjęciu w galerii. Tankietką dysponuje także muzeum w Belgradzie.

źródło: wikipedia.org

Galeria







Link do relacji: TUTAJ

To mój pierwszy model od dawien dawna więc nie oceniajcie go zbyt srogo

Muszę pare spraw sprostować i uzupełnić.
Rzuciłem okiem pobieznie, ale:
Po pierwsze pisze się TK-S. Zresztą wszystkie nazwy składają się z członu TK i dodatkwoego znacznika wersji po myślniku.
Są w kraju 2 TK-Sy (jeden MWP, jeden prywatny), TK-3 - którego kadłub był wystawiany w Muzeum Wojska Polskiego, a który należy do osoby prywatnej - jest już wyremontowany i jeździ, a w Belgradzie jest TK-F. C2P jeden jest w stanach w muzeum w Auburn, a co najmniej jeden się własnie rekonstruuje do stanu jeżdżącego w Polsce.

Co do opisów sugerowałem się tym co znalazłem w necie, m.in. na wikipedii, na kartonie od modelu również jest TKS bez myślnika wiec trudno mi powiedzieć czy on powinien wystąpić przed S

karton od modelu i wikipedia vs monografia i (wg osoby która widziała oryginal) dokumentacja wybór należy do Ciebie :)

Chyba Łosiu dobrze prawi z tymi myślnikami w TK jest tak samo jak z oznaczeniem P w samolotach Puławskiego. Przykład PZL P-11c jest poprawnie ale już PZL P37 łoś niekoniecznie. A to częsty błąd

Ehhh, jak ja uwielbiam słuchać "ekspertów".
Jak ktoś mi pokaże jakiekolwiek wiarygodne źródło, w którym użyto nazwy TK-S to osobiście i przy świadkach zjem całą swoją biblioteczkę o Wrześniu.u
A dopóki biblioteczka jest nieskonsumowana to pozwolę sobie do niej zajrzeć.
Zacznijmy może od biblii, książki Jońcy, Szubańskiego i Tarczyńskiego "Wrzesień 1939. Pojazdy Wojska Polskiego". Strona 68, tytuł rozdziału: Czołgi rozpoznawcze TK-3 i TKS. Idziemy dalej, "Polska broń pancerna w 1939 roku" Szubańskiego, zdjęcie na stronie 207: Rozbity wóz TKS z nkm-em z 10 Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej. "Fall Weiss 1939" Solarza, strona6: Dwa lata później ruszyła produkcja znacznie lepszych pojazdów określanych symbolem TKS.
I mógłbym tak znacznie dłużej, ale nie chce mi się grzebać za książkami. W zasadzie jedynym źródłem, w którym użyto nazwy TK-S jest monografa z Ajaksu.
Cóż, czasem warto zaufać wikipedii i kartonowi po modelu
Aha, PZL Łoś jest często zapisywany również jako PZL P.37 Łoś (vide okładka z monografii AJ-Press).

ArmiA. Monografia nie jest źródłem..

Tylko że TK-S pojawiło się stosunkowo niedawno. Gosć z Fundacji Wojskowości Polskiej ( Akagi o ile pamietam) twierdzi że widział dokumentacje gdzie właśnie jest napisane TK-S. A gosciom z FWP wierze jeśli chodzi o dokumentacje polskiej techniki. W końcu 7TP, TK-3 i pare innych rekonstuują nie na podstawie monografi czy instrukcji od modeli :)

Po raz pierwszy słyszę o takim zapisie, we wszystkich książkach historycznych odnoszących się do kwestii wrześniowej czy też mówiących ogólnie o drugiej wojnie światowej, zapis jest jeden: TKS.

I proponuje nie wierzyć we wszystko. Bo jak tamten Pan twierdzi, że widział jakieś dokumentacje to niech potwierdzi to faktami - czyli dokumentem świadczącym o takim zapisie - TK-S.

Wybacz, ale gosc który spędza godziny w CAWie i w innych archiwach, który bierze aktywny udział w rekonstrukcji 7TP, TK-3 i paru innych (a nie tylko pisze o tym) mi nie musi nic udowadniać :)
Jeśli w najnowszej monografii AJAKSU napisanej przez ludzi na codzień opiekujących się TK-Sem z MWP też jest "TK-S" to też o czymś świadczy :) Zauważ że nowy zapis jest forsowany przez ludzi którzy TERAZ, na bieżąco zajmują się tematem, którzy naprawde sporo spędzili na szukaniu konretów w archiwach, a także którzy mają bezpośredni dostęp do ORYGINAŁÓW tych sprzętów, dokumentacji itp.

poszukałem chwile
w tej monografii AJAKSU jest np rysunek kolorowy z opisem plyt pancerza (oznaczenia), ich numeracji i grubość. Jest to na podstawie dokumentów o tytułach "Opis i wskazówki obsługi czołga TK-S" i "Wykaz czesci czołga TK-S"

Popytałem mądrzejszych od siebie i dalej nic nie wiem
A raczej wiem, że był burdel i w dokumentach oprócz najpopularniejszego zapisu TKS i mniej popularnego, ale mimo to występującego zapisu TK-S był też np. zapis T.K.S.. Skoro w jakby nie patrzeć oficjalnych dokumentach był taki burdel (nie tylko zresztą taki: w dwóch kopiach tego samego raportu śruby łączące płyty pancerza zmieniły się w nity) to trzeba uznać, że obie formy są poprawne. Koniec. Pace.

TK-S T.K.S 'em ale ja się cofnę do pierwszego postu...a dokładniej do sprawy TKW.
Skąd informacje jako by zbudowano tylko 1 egz?

Według moich danych zbudowano 6 egz. TKW i były to prototypy

Kiedyś znalazłem dwie ciekawe stronki na których jest dość rzeczowo rozpisane co gdzie i kiedy.

http://www.wp39.pl/stan-uzbrojenia-wojs ... ego-w-1939
http://www.1939.pl/uzbrojenie/polskie/p ... index.html

...a ja może zaprezentuje moje dwa maluchy TKS i TK-3. TK-3 jest od WAKa a TKSka to darmowy model zaprojektowany przez słowaka Jozefa Kral (Patero) i ściągnięty z (też słowackiego) forum: http://papermodelers.sk/viewtopic.php?f=93&t=1737 Posiada Najleprzy opis jaki do tych czas miałem okazję sklejać. Oba w skali 1/25

a teraz zdjęcia :)

TKS



TK-3



...i oba razem :)



P.S. Na ostatnim zdjęciu TKS jest troszkę wyblakły. To przez zastosowanie matowego lakieru w spreju. Nie dało się go już uratować :/